Wat is Hatha Yoga?

Yoga met Lieneke

Je hoort het heel vaak in de yogawereld, de term Hatha Yoga. Maar wat betekent het nu eigenlijk? Hatha Yoga is een verzamelnaam voor de fysieke yogabeoefening. Het is dus niet een aanduider voor één specifieke vorm van yoga. Bijna alle yoga die in het westen beoefend wordt, is Hatha Yoga.

Hatha betekent letterlijk inspanning of kracht, en verwijst van oudsher naar een fysiek inspannende vorm van yoga.* Een van de belangrijkste werken voor de Hatha Yoga is de Hatha Yoga Pradipika, opgesteld in de 14e eeuw. Een aantal technieken die genoemd worden in dit werk worden tot op de dag van vandaag gebruikt in yogalessen. Dit zijn de asana’s (houdingen), pranayama (ademhalingsoefeningen), reinigingsoefeningen, mudra’s, en bandha’s. Alle vormen van yoga die een fysiek element hebben in hun beoefening, en die een of meer van de bovenstaande technieken gebruiken kun je dus zien als Hatha Yoga. Ashtanga yoga, Iyengar yoga, power yoga, vinyasa yoga, yin yoga, Anusara yoga.. al deze vormen van yoga vallen onder de Hatha Yoga.

*Hatha Yoga betekent dus niet – zoals velen denken – zon (Ha) en maan (tha), en is dus ook geen directe verwijzing naar het in balans brengen van de verschillende elementen in het lichaam.

"When people think of Yoga, they most likely think of physical fitness and twisted postures. Those who are better informed know that Yoga is India’s age-old tradition of spiritual realization aiming at inner freedom and the overcoming of suffering through the transcendence of the ego, or “I-maker.” Thus Yoga is primarily spiritual practice, or spirituality. Curiously, quite a few Western Yoga practitioners, including some very popular teachers, have sought to strip Yoga of its spiritual orientation by denying that it has anything to do with spirituality, mental discipline, or inner development. They have even argued that Yoga is devoid of moral teachings, implying that everyone can live as they please. Nothing could be farther from the truth! From earliest times, Yoga has been intimately connected with humanity’s spiritual aspiration to penetrate the veil covering the ordinary mind and to see Reality as it is, beyond dogma, doctrine, presumption, and conjecture. Yoga, in other words, has always primarily been a discipline of enlightenment, of personal growth to the point of complete inner freedom and unclouded perception of Truth."

Georg Feuerstein, Yoga Morality

Zoals je hierboven kunt lezen ligt het doel van yoga, en dus ook van de Hatha Yoga, ver voorbij het fysieke lichaam. Om de Hatha Yoga in de juiste context te kunnen plaatsen is het belangrijk om te weten dat deze vorm van yoga niet de enige weg naar Rome is: Naast de Hatha Yoga heb je namelijk ook de Karma Yoga, Jnana Yoga, en Bhakti Yoga.

1. Karma Yoga: De weg van actie zonder gehechtheid

Karma Yoga is (heel kort samengevat) handelen in de wereld, zonder waarde te hechten aan de uitkomst van je handelingen. De morele kwaliteit van de actie, ofwel de intentie die je hebt wanneer je handelt, is belangrijker dan de actie zelf. Het enige doel van je handelen wordt dan je morele en spirituele ontwikkeling. Karma Yoga zuivert op deze manier de intenties achter de handeling – en zuivert het individu.

2. Jnana Yoga: De weg van kennis en wijsheid

Jnana betekent kennis, inzicht, of wijsheid. Maar wat wordt er nu precies bedoeld met deze vorm van kennis? Spirituele kennis is onderscheid kunnen maken tussen dat wat werkelijk is (het transcendentele zelf), en dat wat onwerkelijk is (de manifestaties van de natuur). Jnana is dus geen intellectueel weten, maar zelfrealisatie. De beoefening van Jnana Yoga bestaat uit meditatie, en het cultiveren van onderscheidingsvermogen en wijsheid, om tot dit ultieme inzicht te kunnen komen.

3. Bhakti Yoga: De weg van devotie en overgave

Bhakti betekent devotie of liefde. Bhakti Yoga is de yoga van liefdevolle toewijding en overgave aan het goddelijke. In deze vorm van yoga wordt de transcendentale werkelijkheid gepersonificeerd tot een Goddelijk Persoon (Isvara), in plaats van een onpersoonlijke absolute kracht (zoals in Jnana Yoga). Een beoefenaar van Bhakti Yoga mediteert op het goddelijke, en streeft naar overgave (Isvara pranidhana). In de Bhakti Yoga wordt bevrijding of zelfrealisatie bereikt door transcenderende liefde en overgave.

4. Hatha Yoga

Het doel van Hatha Yoga is uiteindelijk hetzelfde als dat van Karma, Jnana en Bhakti Yoga: Morele en spirituele ontwikkeling, zelfrealisatie en overgave. De praktijk van de Hatha Yoga bestaat vooral uit voorbereidende oefeningen, bedoeld om het lichaam te zuiveren en dus klaar te maken voor zelfrealisatie. Deze ‘krachtige’ of harde vorm van yoga, betekent dat je intensief met je lichaam aan de slag gaat, dat je het lichaam reinigt, en dat je lichaamsbewustzijn vergroot.

Maar dit is niet direct het doel van de gemiddelde moderne yogales. In de meeste Hatha yogalessen zijn de houdingen en ademhalingsoefeningen versimpeld en verzacht (of tot een vorm van fitness gemaakt), en verweven geraakt met allerlei andere filosofische en spirituele ideeën. Hier is natuurlijk niets mis mee, maar het is wel belangrijk om je hier bewust van te zijn, wanneer je serieus aan de slag wilt gaan met yoga.

Zelf beoefen ik een combinatie van klassieke Iyengar Yoga en intensieve Hatha Yoga. Beide zijn intensief, reinigend, grondend, geven kracht, stabiliteit, flexibiliteit en openheid aan het lichaam. Er is niets mis met hard werken voor spirituele groei!

Wil je ook graag Hatha Yoga beoefenen? Dan is het Hatha Yoga Lesseries Boek misschien een goed idee voor jou. In dit boek vind je meer dan 60 complete Hatha Yoga lessen, de meeste intensief, maar ook voor beginners. Daarnaast heeft het boek oefenprogramma’s, een overzicht van alle yogahoudingen en extra lange – en intensieve – yogalessen op intermediate niveau. Lees meer over het Hatha Yoga Lesseries Boek.