Oefen je yoga als je ziek bent?

Yoga met Lieneke

Oefen je yoga als je ziek bent? Het korte antwoord is, nee! Als je griep of koorts hebt, blijf dan alsjeblieft in bed liggen. Als je arm gebroken is of als je last hebt van een flinke blessure, geef deze dan de tijd om te genezen. Maar, ziekte is een veel breder begrip dan griep of fysieke pijn of ongemak. Chronische ziekten, spanningsklachten, depressie en andere mentale aandoeningen, het valt allemaal onder de noemer van ziek zijn. In deze blog wil ik deze brede definitie aanhouden en geef ik je waarschijnlijk een hele andere oplossing voor ‘ziekten’ dan die je zou verwachten.

Allereerst moeten we het onderscheid maken tussen het doen van yoga, en het doen van yóga. Veel mensen denken dat het oefenen van yogahoudingen yoga is, maar dat is natuurlijk slechts een klein onderdeel, wat wij in het westen nu eenmaal heel erg groot hebben gemaakt. Niet onterecht, want de yogahoudingen (asana’s) hebben ontzettend veel voordelen en zijn wat mij betreft ook onmisbaar om het lichaam gezond en fit te houden. Maar de asana’s zijn slechts één manier om ziekte te benaderen en op te lossen. In zijn Yoga Sutra’s geeft Patanjali ook een aantal oplossingen voor ziekte op een mentaal niveau.

Yoga Sutra 1.30
Ziekte, dufheid, besluiteloosheid, verwaarlozing, luiheid, overdaad, onjuiste opvattingen, onvermogen om stadia van beoefening te bereiken, instabiliteit, dit zijn verwarringen in het denken en obstakels.

Yoga Sutra 1.31
Vanuit deze obstakels, komen andere gevolgen voort: pijn, depressie, rusteloosheid en een onregelmatige ademhaling.

Yoga Sutra 1.32
Om deze te verwijderen, beoefen één waarheid.

Zoals uit de bovenstaande drie Sutra’s blijkt, is ziekte het eerste obstakel, veroorzaakt door verwarring in het denken en zelf weer oorzaak van andere gevolgen. Wat geeft Patanjali voor oplossing? In Sutra 1.32 zegt hij: eka-tattvābhyāsaḥ, eka (één), tattva (waarheid, realiteit, principe), abhyasa (beoefenen). Om de obstakels of om ziekte te verwijderen, beoefen je één, of de ene waarheid. Wat dit precies betekent, dat weet ik niet. Gelukkig geeft hij nog meer oplossingen:

Yoga Sutra 1.33
De geest (chitta) wordt kalm door gevoelens van vriendelijkheid, mededogen, blijheid en onverschilligheid te cultiveren ten opzichte van geluk, ellende, deugd en kwaadaardigheid.

Om ziekte te verwijderen of te vermijden moeten we dus allereerst mentaal stabiel blijven. Vriendelijkheid naar mensen die gelukkig zijn, mededogen met diegenen die ellende meemaken, blijheid wanneer je deugdzaamheid tegenkomt en onverschillig blijven bij kwaadaardigheid. Wanneer we dit oefenen blijft het denkvermogen positief, vrij van afgunst en vijandigheid. Dit houdt de geest gezond.

In Sutra 1.34 tot en met 1.39 geeft Patanjali nog meer manieren om het denkvermogen te kalmeren: door een beheerste uitademing, hogere waarneming van de zintuigen, ervaring van innerlijk licht, vrij zijn van verlangens, droomloze slaap als object van concentratie en tot slot een meditatie naar keuze.

Ziekte (samen met de andere obstakels) wordt volgens Patanjali dus opgelost door de verwarring in het denkvermogen te verwijderen. Welke manier je hiervoor kiest, is aan de beoefenaar zelf. Maar hoe kun je fysieke klachten oplossen door te mediteren, of door je te concentreren op een hogere of subtielere waarneming van de zintuigen? In plaats van dat ik je hier zelf van ga proberen te overtuigen wil ik de volgende twee boeken aanraden van een bekende Canadese arts, Gabor Maté. Hij heeft een groot deel van zijn leven gewijd aan het onderzoeken van het effect van onze gedachten én onze leefomgeving op de ziektes die we ontwikkelen. Hieronder twee van zijn boeken die ik echt van harte aanraad.

Wanneer het lichaam uiteindelijk nee zegt, zijn we van binnen al 100 keer over een grens gegaan. Emoties onderdrukken, ongezonde situaties blijven accepteren; onze copingsmechanismen ‘werken’, totdat het lichaam ziek wordt.

Ben je chronisch ziek of heb je interesse in gezondheid? When the body says No, is een must read!

In zijn laatste boek gaat Gabor Maté meer in op de relatie tussen onze ongezonde leefomgeving en het effect hiervan op onze gezondheid.

Zijn inzichten zijn van waarde voor iedereen die probeert te functioneren in een systeem dat eigenlijk niet gezond is voor de meeste mensen. The myth of normal is een toepasselijke titel!

Wanneer zet je de asana's in?

Nu we de mentale benadering van ziekte en gezondheid gehad hebben, blijft het fysieke nog over. De yoga asana’s hebben zich in een korte tijd ontwikkeld tot een geweldig systeem om het lichaam flexibel, sterk, gezond, fit en in balans te houden. In eerdere blogs heb ik het al gehad over hoofdpijn, blessures en menstuatieklachten. Maar welke houdingen doe je als je last hebt van overspanning, van een kromme bovenrug, of een van de honderden andere kwaaltjes waarmee we (als yogadocenten) geconfronteerd worden? Een dagelijkse (intensieve) yogabeoefening helpt, maar soms heb je dat extra steuntje in de rug nodig. Wanneer ik ergens last van heb, of wanneer er iemand bij mij komt met een klacht die ik niet zelf kan oplossen, dan grijp ik altijd terug naar series uit de Iyengar Yoga. Het inzicht wanneer je welke houdingen inzet en in welke volgorde, om specifieke klachten op te lossen, dat gaat mij persoonlijk te boven. Maar dat de series werken, daar kan ik dan weer wel van getuigen. Hieronder het boek dat ik altijd raadpleeg bij fysieke klachten.

The Path to Holistic Health is wat mij betreft een onmisbaar boek wanneer je zelf veel yoga oefent of lesgeeft. Het is een naslagwerk voor yoga series voor allerlei klachten en geeft inspiratie hoe yogahoudingen aan te passen zodat ze voor iedereen toegankelijk zijn.

Wanneer de boeken in deze blog bestelt via mijn links dan ontvang ik een kleine affiliate vergoeding. Dankjewel!